از آغاز خیزش «زن، زندگی، آزادی» تا ماه‌ها بعد از آن، دانشگاه‌ها در ایران به موتور محرک اعتراض‌هایی مبدل شدند که به «خیزش سراسری» شهرت یافت. اعتراض‌های دانشجویان از ۲۶ شهریور در دانشگاه‌های مختلف در حالی برگزار می‌شد که نهادهای اطلاعاتی با همکاری روسای دانشگاه‌ها، برای سرکوب دانشجویان و دانشگاهیان به روش‌های مختلف متوسل می‌شدند. حتی کار به آنجا کشید که روسای دانشگاه‌ها به جذب نیروهای تازه‌نفس برای حراست ملزم شدند تا بتوانند از این طریق با افزایش خشونت، به اعتراض‌ها دانشجویی پایان دهند.

در یک سال گذشته، دانشگاه‌ها نیرومحرکه خیزش سراسری بودند؛ به طوری که صبح هر روزی که فراخوان عمومی برای اعتراض در شهرهای ایران وجود داشت، دانشجویان در دانشگاه‌ها تجمع اعتراضی برگزار می‌کردند. این اولین بار بود که در بیش از ۱۴۳ واحد دانشگاهی اعتراض‌های دانشجویی شکل می‌گرفت. این آمار را مجموعه فعالان حقوق بشر از بازه زمانی ۲۶ شهریور تا ۱۶ آذر جمع‌آوری کرده‌اند.

همین امر سبب شد تا به نسبت تاثیرگذاری دانشگاه‌ها در خیزش سراسری مردم علیه جمهوری اسلامی، نهادهای اطلاعاتی نیز برای برخورد با آنان روش‌های جدیدی به کار گیرند؛ برخوردهایی که به فاجعه دانشگاه شریف و سرکوب خشونت‌آمیز دانشجویان منجر شد.

شبی که قرار بود شریف درس عبرت شود

یک دانشجوی دانشگاه شریف که نخواست نامش فاش شود، به ایندیپندنت فارسی گفت: «در اعتراض‌های دانشجویی دانشگاه شریف معمولا نیروهای حراست حضور پیدا می‌کردند و تلاش می‌شد تا بدون درگیری فیزیکی اعتراض‌ها را کنترل کنند. اما آنچه دهم مهر ۱۴۰۱ رخ داد، نقطه شروعی بر تسخیر دانشگاه به دست نیروهای امنیتی بود.»

یکشنبه ۱۰ مهر روز ورود نیروهای امنیتی و لباس‌شخصی به داخل این دانشگاه و تیراندازی به سوی دانشجویان بود. تحصن آرام دانشجویان همراه با سکوت از حدود ساعت ۱۱:۳۰ صبح دهم مهر در این دانشگاه آغاز شد. دانشجویان پس از ساعاتی، به یکدیگر پیوستند و با خواندن سرودهای انقلابی داخل دانشگاه راهپیمایی کردند و به سر در دانشگاه نزدیک شدند.

این دانشجوی دانشگاه شریف در توصیف آن روز گفت: «همه‌چیز در آرامش پیش می‌رفت که ناگهان نیروهای مسلح در ورودی دانشگاه روبروی دانشجویان قرار گرفتند و به دانشجویان فحش‌های رکیک دادند. دانشگاه در محاصره نیروهای امنیتی بود و دانشجویان امکان خارج شدن از دانشگاه را نداشتند؛ چون که به چشم خودمان دیدیم وقتی تعدادی از دانشجویان به خارج از دانشگاه رفتند، خیلی زود با شلیک گلوله پلاستیکی از آن‌ها استقبال شد و حدود ۵۰ نفر هم بازداشت شدند.»

این دانشجوی دانشگاه شریف که بعد از آن، تا مدت‌ها به دانشگاه ممنوع‌الورود بود، در ادامه گفت: «هرلحظه به تعداد ماموران مسلح اضافه می‌شد. آن‌ها با نشان دادن اسلحه‌هایشان دانشجویان را تهدید می‌کردند و می‌گفتند آن‌قدر صبر می‌کنیم تا بیرون بیایید. کمی بعدتر، عده‌ای گفتند برای فرار به پارکینگ دانشگاه برویم تا از آن‌ها فاصله بگیریم و از راه دیگری خارج شویم. اما برای ما تله گذاشته بودند؛ مثل مناطق جنگی ما را گازانبری گیر انداختند و با گلوله‌های پلاستیکی و ساچمه‌ای به سمت دانشجویان شلیک کردند.»

فردای آن روز انجمن اسلامی دانشگاه شریف در بیانیه‌ای، اعلام کرد یورش به دانشگاه شریف سناریویی ازپیش‌طراحی‌شده «برای خفه‌کردن صدای دانشجویان معترض» بود و می‌خواستند دانشگاه شریف برای بقیه دانشگاه‌های کشور، «عبرت» و فرصتی برای «عقده‌گشایی‌های اقلیتی تندرو» شود.

پس از این اتفاق، حضور نیروهای امنیتی در این دانشگاه‌ افزایش داشت و رئیس دانشگاه به بهانه جذب نیروهای جدید برای حراست، عده‌ای از نیروهای بسیج شهرداری و نیروهای امنیتی را وارد دانشگاه کرد.

یکی دیگر از دختران فعال دانشجویی در دانشگاه شریف به ایندیپندنت فارسی گفت: «نیروهای جدید حراست بی‌پروا با دانشجویان برخورد می‌کردند. آن‌ها به خودشان اجازه می‌دادند وسایل شخصی دانشجویان و کوله‌هایشان را بگردند. حراستی‌ها حتی در روزهای معمولی که اعتراضی در دانشگاه وجود نداشت، تنش ایجاد می‌کردند و از برخورد فیزیکی با دانشجویان حتی دانشجویان دختر، هیچ ابایی نداشتند. در صورت ایستادگی دانشجویان هم بر خلاف عرف معمول در دانشگاه، خیلی زود پای پلیس را وسط می‌کشیدند و دانشجویان را بازداشت می‌کردند و تحویل پلیس می‌دادند. در صورتی که پیش از این رسم بر این بود که دانشگاه حتی‌الامکان از ورود نیروهای نظامی و انتظامی به داخل حریمش جلوگیری کند، اما این بار حراستی‌های جدید خودشان دانشجویان را دودستی تقدیم پلیس می‌کردند و آن‌ها را به دانشگاه راه می‌دادند.»

رسول جلیلی، رئيس دانشگاه صنعتی شریف، کمی بعدتر اعلام کرد که کارکنان حراست این دانشگاه با جذب نیرو از یک شرکت امنیتی خصوصی افزایش پیدا کرده‌اند. جلیلی در یک جلسه، بعد از اینکه برخی به نقش بسیج دانشجویی و نیروهای امنیتی در سرکوب دانشجویان اشاره کردند، با اعلام افزایش ماموریت‌های حراست این دانشگاه گفت که ورود هرگونه اطلاعات به کمیته انضباطی باید از کانال حراست دانشگاه باشد.

او با تاکید بر اینکه «تلاش می‌کنیم آرامش را هرچه زودتر به شریف برگردانیم»، گفت: «برای این منظور، تعدادی نیروی موقت به حراست دانشگاه اضافه شده است که البته این نیروها از طریق فراخوان جذب نشده‌اند و صرفا از طریق یک شرکت تامین نیرو کرده‌ایم و این افراد تحت نظارت حراست دانشگاه فعالیت می‌کنند.»

منابع خبری دانشجویی در دانشگاه شریف گزارش دادند که رئیس دانشگاه در این جلسه تصریح کرده است که دانشگاه به این کاری ندارد که نیروهای جدید جذب‌شده‌، بیرون دانشگاه عضو چه نهاد و مشغول چه کاری‌اند. بر اساس گزارش این منابع خبری، جلیلی این را هم اضافه کرده که فرایند جذب این نیروها با توجه به شرایط دانشگاه، خیلی سریع پیش رفته و به همین دلیل، برخی فیلترها در جذب آن‌ها اعمال نشده است.

رئیس دانشگاه با قبول برخی «رفتارهای نامناسب» نیروهای حراست جدید، ادعا کرد که دانشگاه در حال برگزاری کلاس‌ آموزشی برای این نیروها است و آن‌ها قرار است به صورت موقت با دانشگاه همکاری کنند.

استخدام ماموران سد معبر برای مقابله با دانشجویان

خبرنامه امیرکبیر با انتشار پرونده پرسنلی کامل نیروهای بخش انتظامات اداره کل حراست دانشگاه امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران)، اعلام کرد این سند نشان می‌دهد بیش از ۸۰ نفر در بخش انتظامات دانشگاه مسئولیت برخورد، شناسایی و ارسال گزارش به کمیته انضباطی و دستگاه‌های اطلاعاتی را برعهده داشته‌اند. بر اساس این گزارش، مسئولیت اخراج نخبگان از خوابگاه‌ها، برخورد با پوشش آن‌ها در ورود و خروج خوابگاه نیز به عهده بیش از ۶۰ نفر بوده است.

بنا بر اعلام خبرنامه امیرکبیر، در یک قرارداد محرمانه بین اداره حراست امیرکبیر و شهرداری تهران، ۵۸ نفر از نیروهای «گشت انضباط شهری» در شش ماهه نخست اعتراض‌ها به صورت پیمانی جذب حراست دانشگاه پلی‌تکنیک شده‌اند. ماموران گشت انضباط شهری به افرادی گفته می‌شود که در سال‌های اخیر با توجیه مقابله با «سد معبر» با دستفروشان درگیر می‌شوند و ضمن ضرب‌وشتم آن‌ها وسایلشان را ضبط و توقیف می‌کنند.

حال به گفته خبرنامه امیرکبیر این افراد در ماموریتی جدید به دانشگاه‌ها رفته‌ و از این طریق در سرکوب اعتراض‌ها به جمهوری اسلامی کمک کرده‌اند.

وقتی دانشگاه الزهرا درخواست مهمات سرد می‌کند

شوراهای صنفی دانشجویان به سندی دست یافته بود که نشان می‌داد معاونت دانشجویی دانشگاه الزهرا طی نامه‌ای محرمانه به تاریخ ۱۷ خرداد ۱۴۰۲، خطاب به رئیس حراست این دانشگاه، «واگذاری ابزار دفاعی» و همچنین «مجوز‌های لازم» در این خصوص را درخواست کرده است.

در این نامه آمده‌ است که این درخواست به دلیل «ضرورت دفاع در برابر تهدیدهای احتمالی» صورت می‌گیرد. این در حالی است که مسئولیت مقابله با «تهدید‌های احتمالی» تنها با حراست است. البته حراست این دانشگاه نیز پس از اعتراض دانشجویان در جریان خیزش سراسری، نیروهای جدید جذب کرد و سیستم‌های نظارتی در این دانشگاه افزایشی چشمگیر یافتند.

شوراهای صنفی دانشجویان کشور اعلام کرد که پس از تفویض مدیریت سرکوب در دانشگاه‌ها به معاونت دانشجویی از طریق کمیته‌های انضباطی، مشخص نیست در پی عملی‌ شدن این درخواست، چه نتایجی گریبانگیر دانشجویان خواهد شد.

درگیری فیزیکی حراست دانشگاه تهران 

یک دانشجوی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی، با انتقاد از جذب نیروهای جدید به حراست دانشگاه، به تغییر رفتار ماموران انتظامات و حراست دانشگاه پس از خیزش سراسری اشاره کرد.

این دانشجوی دانشگاه تهران که پس از اعتراض‌های سال گذشته با حکم تعلیق روبرو شده بود، گفت: «ضبط کارت دانشجویی، برخورد بی‌ادبانه و خشونت‌آمیز با استادان و حبس کردن دانشجویان در اتاقک‌های حراست از جمله اتفاق‌هایی بود که پیش از این در دانشگاه تهران شاهد نبودیم. با وجود همه مشکلات و سرکوب اعتراض‌های دانشجویی از طریق حراست در سال‌های گذشته، باز هم می‌شود گفت نیروهای حراست دانشگاه تهران همیشه یکی از متفاوت‌ترین برخوردها را با دانشجویان داشتند و به نسبت برخی دانشگاه‌ها، کمتر به دانشجویان بی‌احترامی می‌کردند. اما پس از زن، زندگی، آزادی، همه‌چیز تغییر کرد و نیروهای قدیمی و جدید حراست هر رفتاری خواستند با دانشجویان کردند.»

به گفته این دانشجو و بر اساس گزارش‌های منتشرشده، نیروهای حراست دانشگاه تهران در طی خیزش سراسری بارها گوشی و کارت دانشجویی دانشجویان را ضبط کردند. این در حالی است که پیش از این، معاونت دانشجویی این دانشگاه خطاب به دانشجویان اعلام کرده بود که نیروهای حراست حق ندارد کارت دانشجویی کسی را بگیرند؛ اما نیروهای حراست نه تنها این کار را بارها انجام دادند، بلکه چندین بار دانشجویان را ضرب‌وشتم هم کردند.

از حراست تا کمیته هادی

در دانشگاه نوشیروانی بابل، کمیته‌ای به نام کمیته هادی تشکیل شده که وظیفه آن برخورد با دانشجویان به بهانه پوشش آن‌ها است. در حالی که تنها مرجع گزارش در دانشگاه‎‌ها حراست و انتظامات دانشگاه است، این کمیته در صورت پافشاری بر تن ندادن به حجاب اجباری، اختیار آن را دارد که دانشجو را به کمیته انضباطی معرفی کند.

به گزارش شوراهای صنفی دانشجویان کشور، هیئت رئیسه دانشگاه نوشیروانی دستورالعمل جدیدی برای دخالت در پوشش تدوین و منتشر کرد. بر اساس آن، تعدادی از دانشجویان به کمیته هادی احضار شدند و حراست کارت دانشجویی برخی از آن‌ها را ضبط کرد.

از سوی دیگر، برخی از این نیروها بدون توجه به حضور استاد در کلاس، به کلاس‌ها سرکشی می‌کردند و تذکر حجاب می‌دادند. این اقدام که یادآور سرک کشیدن‌های کمیته‌های انقلاب اسلامی‌ است، می‌تواند بدعتی تازه در برخورد غیرقانونی با دانشجویان باشد.

این دانشگاه پا را از دیگر دانشگاه‌های ایران فراتر گذاشته و به منظور سرکوب دانشجویان، خودسرانه کمیته‌ای موازی با حراست تشکیل داده است.